موتور خودرو از قسمت‌های گوناگون تشکیل شده که یکی از آنها یاتاقان نام دارد. حتما شما هم تا به حال واژه یاتاقان زدن را شنیده‌اید و می‌دانید که اگر خودرو دچار آسیب‌های شدیدی شود این اتفاق برای آن می‌افتد. یاتاقان وسیله‌ای است که امکان حرکت بین دو جسم را امکان‌پذیر می‌کند. این قطعه که با نام برینگ هم شناخته می‌شود به شکل نیم دایره تولید شده و در موتور خودرو برای تبدیل حرکت بالا و پایین پیستون به حرکت چرخشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب قصد داریم یاتاقان خودرو را مورد بررسی قرار دهیم و علائم یاتاقان زدن را برای شما شرح دهیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
معرفی یاتاقان خودرو
حرکت بالا و پایین پیستون توسط میل لنگ باید به حرکت چرخشی تبدیل شود. اگر این کار انجام نشود خودرو حرکت نخواهد کرد؛ بنابراین باید یک قطعه وجود داشته باشد که این حرکت را به حرکت چرخشی تبدیل کند. یاتاقان در خودرو برای همین کار مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای جلوگیری از آسیب‌هایی که به دلیل نزدیک بودن پیستون و میلنگ در آنها ممکن است ایجاد شود نیز اهمیت دارد. این قطعه از خودرو از جنس فلز تولید می‌شود و در برابر حرارت و ضربه مقاومت بسیار زیادی دارد.
یاتاقان از یک پوسته بیرونی از جنس فولاد و برنز و چندین لایه درونی تشکیل می‌شود. لایه‌های درونی یاتاقان از موادی مانند فلزات قلع، مس، سرب، جیوه، آلومینیوم و… تولید می‌شود. هرچه ترکیبات این قطعه متفاوت باشد، باعث تغییر وزن آن نیز خواهد شد. موادی که در تولید یاتاقان مورد استفاده قرار می‌گیرند بسیار نرم هستند تا نقش ضربه گیر را در خودرو بر عهده بگیرند. لایه‌های درونی یاتاقان به ترتیب روی پوسته آن قرار می‌گیرند.
وظایف یاتاقان در موتور خودرو
یاتاقان وظایف مختلفی در موتور خودرو بر عهده دارد. از وظایف آن می‌توان به جلوگیری از برخورد پیستون و میل لنگ و ایجاد آسیب به آنها اشاره کرد. در صورتی که این دو قطعه با یکدیگر برخورد کنند خطر بسیار زیادی در خودرو به وجود می‌آید و به همین دلیل باید از یاتاقان استفاده کرد. برای کاهش اصطکاک بین شاتون و میل لنگ نیز از این قطعه استفاده می‌شود. تنظیم لقی شاتون و میل لنگ‌ها نیز توسط یاتاقان انجام می‌شود. با توجه به اینکه یاتاقان در چه مکانی از خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد باید از انواع آن استفاده شود.
انواع یاتاقان با توجه به محل استفاده
در موتور خودروها از دو نوع یاتاقان استفاده می‌شود که با توجه به محل قرارگیری آنها با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند و به انواع مختلف ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. این یاتاقان‌ها با محورهای ثابت و یا متحرک میلنگ در ارتباط بوده و از دو تکه تشکیل شده‌اند. یاتاقان‌های ثابت و متحرک با استفاده از دو نیم دایره و پیچ و مهره به یکدیگر متصل می‌شوند.
یاتاقان‌های ثابت
یاتاقان‌های ثابت به عنوان تکیه‌گاه میل لنگ در خودرو استفاده می‌شوند. این یاتاقان حول محور ثابت میل لنگ قرار می‌گیرد و باعث عدم لقی و تنظیم آن خواهد شد. یاتاقان حرکت رفت و برگشتی میلنگ را کنترل کرده و از ایجاد ضربه احتمالی به آن جلوگیری می‌کند. دو نیم داره یاتاقان یکی به سمت بلوک سیلند و دیگری حول محور میل لنگ قرار گرفته است.
در موتورهای چهار سیلندر از ۵ یاتاقان ثابت برای نگهداری میل لنگ استفاده می‌شود.روی یاتاقان‌ها از سوراخ‌هایی استفاده شده که باعث روان شدن روغن و سادگی حرکت چرخشی میلنگ می‌شوند. در بین این سوراخ‌ها نیز شیارهای وجود دارد که روغن در آنها به راحتی جریان پیدا کنند.
یاتاقان‌های متحرک
یاتاقان متحرک بین شاتون و میل لنگ قرار می‌گیرد. برای تنظیم لقی شاتون نسبت به میل لنگ از این نوع یاتاقان استفاده می‌شود که باعث جلوگیری از ضربه‌های احتمالی به این دو قسمت از خودرو خواهد شد. در این یاتاقان‌ها یکی از نیم‌دایره‌ها به شاتون متصل بوده و دیگری به میل لنگ پیچ و مهره می‌شود. در این یاتاقان‌ها شیار وجود دارد اما سوراخی در آنها تعبیه نشده است.
یاتاقان خوب چه ویژگی باید داشته باشد؟
خصوصیات یک اتاقان خوب باعث می‌شود که بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد. از خصوصیات مهم یک یاتاقان می‌توان به مقاومت بالای آن در برابر ضربه‌های ناشی از احتراق از سوی شاتون اشاره کرد. انعطاف پذیری بالای یاتاقان در لایه‌های داخلی آن اهمیت زیادی دارد. انعطاف پذیری باعث می‌شود که فشار ناشی از ضربات لقی میلنگ کنترل شود. از دیگر خصوصیات آنها می‌توان به توانایی جذب ذرات گرد و غبار نیز اشاره کرد. اگرچه در خودرو از فیلتر هوا استفاده می‌شود اما تمامی ذرات گرد و غبار توسط آن جذب نخواهند شد. مقداری از این ذرات باید توسط یاتاقان جذب شوند تا از آسیب به قسمت‌های مختلف خودرو و ورود آنها به روغن جلوگیری شود.
از دیگر خصوصیات یک یاتاقان خوب می‌توان به داشتن مقاومت بالا در برابر ترک و شکستگی اشاره کرد. از آنجایی که این قسمت از خودرو در معرض ضربات و نیروهای زیادی قرار می‌گیرد باید پوسته‌ای داشته باشد که به راحتی دچار فرسایش و شکستگی نشود. مقاومت در برابر خورندگی نیز از دیگر ویژگی‌های مهم یک یاتاقان خوب محسوب می‌شود. روغنی که درون یاتاقان‌ها حرکت می‌کند حرارت بسیار زیادی دارد و اگر یاتاقان کیفیت بالایی نداشته باشد خورده خواهد شد. از دیگر ویژگی‌ها می‌توان به داشتن مقاومت بالا در برابر سایش نیز اشاره کرد.
انواع یاتاقان
یاتاقان در خودرو انواع مختلفی دارد و با توجه به کاربرد آن طراحی شده است. از آنجایی که انواع یاتاقان در خودرو در طراحی و ساختار خود تفاوت زیادی دارند باید آنها را در مکان‌های مناسب مورد استفاده قرار داد. انواع یاتاقان شامل موارد زیر می‌شوند:
یاتاقان‌های غلتشی
این یاتاقان از دورینگ و تعدادی ساچمه تشکیل شده که ساچمه‌ها در با یکدیگر مماس هستند. توری‌های برنجی برای جداسازی ساچمه‌هایی که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرند. در تمام قسمت‌های یاتاقان غلطشی فاصله بین دورینگ و قطر ساچمه‌ها برابر است. از این نوع اتاقان بیشتر برای یاتاقان‌های متحرک استفاده می‌شود.
یاتاقان لغزشی
لغزشی لایه‌های گوناگونی روی هم و به یک ترتیب قرار گرفته‌اند تا به عنوان نگهدارنده و محافظ حرکات در خودرو استفاده شوند.
یاتاقان زدن چیست؟
حالا که با کاربرد یاتاقان در خودرو و اهمیت آن آشنا شدید باید بگوییم که یاتاقان زدن در خودرو به معنای سایش بین میل لنگ و قطعات مختلف است که باعث آسیب جدی به آنها خواهد شد. یاتاقان باعث می‌شود که میل لنگ درون روغن غوطه‌ور شود و حرکت آن به راحتی قابل انجام باشد. با وجود روغن در اطراف میلنگ سایش سطوح آن انجام پذیر نیست و از این قطعه از خودرو محافظت می‌شود.
در صورتی که به هر دلیلی سایش بین فلزات اتفاق بیفتد باعث از بین رفتن لایه‌های یاتاقان شده و اصطلاح یاتاقان زدن انجام خواهد شد. زمانی که لایه‌های بیرونی یاتاقان از بین بروند آسیب زیادی به میلنگ وارد می‌شود.
دلایل یاتاقان زدن خودرو چیست؟
دلایل مختلفی وجود دارد که باعث یاتاقان زدن خودرو می‌شوند. از این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم تعویض به موقع روغن
اگر روغن موتور در زمان مشخص تعویض نشود باعث یاتاقان زدن خودرو خواهد شد. از آنجایی که عملکرد صحیح یاتاقان وابسته به روغن موتور است باید توجه زیادی به آن داشت. کاهش لغزندگی روغن و کثیفی بیش از حد آن باعث می‌شود که روغن نتواند عملکرد مناسبی در خودرو داشته باشد و لایه‌های روی یاتاقان به طور کامل از بین می‌روند. اگر زمان تعویض روغن خودروی شما بگذرد و روغن به یاتاقان نرسد باعث یاتاقان زدن خودرو خواهد شد.
روغن بی کیفیت
اگرچه تعویض روغن باید در زمان مشخص خودش انجام شود اما استفاده از یک روغن با کیفیت نیز تاثیر زیادی دارد. از آنجایی که روغن‌های بی‌کیفیت خاصیت لغزندگی و روانکاری لازم را ندارند، نمی‌توانند گزینه مناسبی برای حفاظت از یاتاقان و میل لنگ باشند.
رسو‌ب‌گیری بیش از حد روغن
از دیگر دلایلی یاتاقان زدن خودرو می‌توان به وجود رسوب‌های بسیار زیاد در روغن اشاره کرد. در این شرایط روغن به سمت یاتاقان‌ها پمپ نمی‌شود و باعث آسیب به این قطعه از خودرو خواهد شد.
رانندگی با دور موتور بالا
اگر حرکت موتور با سرعت بسیار بالایی انجام شود و این حرکت خارج از توان یاتاقان باشد، به دلیل دمای بسیار زیاد به یاتاقان و بخش‌های مختلف موتور آسیب وارد می‌شود.
اختلاط آب و روغن
یکی دیگر از دلایل اصلی یاغان زدن خودرو مخلوط شدن آب و روغن است. اگر واشر سرسیلندر عملکرد مناسبی در خودرو نداشته باشد باعث می‌شود که آب نشتی پیدا کرده و وارد روغن موتور شود در این شرایط روغن لغزنگی خود را از دست می‌دهد و یاتاقان آسیب می‌بیند.
سخن پایانی
همانطور که در این مطلب توضیح دادیم یاتاقان زدن خودرو یکی از مشکلاتی است که ممکن است به دلیل عدم وجود روغن و یا کیفیت نامناسب آن در خودرو ایجاد شود. در صورتی که با علائم یاتاقان زدن مواجه شوید باید سریعاً به یک تعمیرکار مراجعه کنید تا خودروی شما را مورد بررسی قرار دهد. مجموعه گوهربخش با فروش لوازم یدکی بسیار با کیفیت و اورجینال این امکان را برای مشتریان فراهم کرده تا بتوانند با سرعت بسیار بالایی نیاز خود را برطرف سازند. اگر شما هم نیاز به لوازم یدکی دارید می‌توانید هم اکنون از طریق همین سایت سفارش خود را به صورت غیر حضوری ثبت کنید. ما بهترین قطعات را با قیمت مناسب در اختیار شما قرار خواهیم داد.